We zitten middenin de vastentijd. Vorig jaar werd het vasten een paar weken na Aswoensdag aan iedereen in Nederland opgelegd, in die zin dat we allemaal moesten gaan minderen en zelfs dingen laten (en vasten is voor velen nog altijd minderen of dingen laten). De zogenaamde “intelligente lockdown” werd afgekondigd en moest ons helpen om het oprukkende coronavirus onder controle te krijgen. Zelfs de kerkdeuren werden gesloten. De rest van de Veertigdagentijd, het hoogfeest van Pasen, ja zelfs de hele Paastijd vierden we via een livestream. Enkel op woensdagavond werd onze kerkklok geluid, samen met vele kerkklokken in Nederland die klonken als klokken van hoop.
Ik denk dat niemand vorig jaar vermoedde dat we een liturgisch jaar verder in een tweede lockdown zouden zitten en nog steeds zouden proberen het virus en de gevolgen ervan te controleren. Maar dat is wel de realiteit. En steeds vaker klinkt de vraag: hoe houd je dat vol? Ik heb geen pasklaar antwoord op die vraag. Ik zie overal om mij heen – en merk ook aan mijzelf – dat het coronajaar een zwaar jaar is. Ik ben de huidige situatie ook zat en de wetenschap dat we er nog niet zijn, doet me ook wel eens zuchten. Ik zou niets liever willen dan dat de dag aanbreekt dat iedereen naar de kerk komt, naar binnenloopt, in een willekeurige bank naast een willekeurige ander plaatsneemt, dan ontdekt dat zijn/haar Gezangboek nog thuis ligt en dus vraagt om mee te zingen met de buurman/buurvrouw en dat dan het orgel full power klinkt ons uitnodigend om uitbundig mee te zingen. Maar goed, zover zijn we dus nog niet. Natuurlijk zijn er wel lichtpuntjes. Dat de basisscholen weer open zijn gegaan bijvoorbeeld en de middelbare scholen gedeeltelijk. En straks zit ons haar misschien ook weer eens goed. Maar al met al zijn we nog ver af van ‘een nieuw begin’ (titel verkiezingsprogramma D66)
Misschien zegt het CDA daarom: ‘Nu doorpakken’. Het laat zich op vele manieren lezen, maar ik zie het voor deze bijdrage maar als een aansporing om nu niet op te geven. Terwijl het coronajaar zich laat voelen, is het belangrijk om te proberen om op de been te blijven. En ook om, wanneer dat niet lukt, op tijd aan de bel te trekken (hulpverlening, huisarts, pastoor) en om hulp te vragen. Doorpakken is wellicht nog ietwat teveel gevraagd, maar doorgaan is wel belangrijk. Wat daarbij kan helpen is het durven maken van keuzes en te ‘kiezen voor wat écht telt’ (CU). In een tijd waarin zoveel nieuws op ons afkomt, kan het bijvoorbeeld heilzaam zijn om niet de hele dag het nieuws te volgen en bij ieder pushbericht de telefoon te grijpen. Kies ervoor om één moment per dag het journaal te volgen. De rest van de tijd kun je dan kiezen voor wat jou een goed gevoel geeft. Ook ogenschijnlijk kleine keuzes als wat je gaat eten, elke dag even naar buiten en het plannen van (digitaal) sociaal contact helpen daarbij.
In de Veertigdagentijd zijn velen extra bezig met reflectie op de vraag hoe het gaat, persoonlijk en gelovig. Toch is het geen puur individualistische tijd. Het is ook een tijd van (extra) omzien naar elkaar en werken aan ‘samen sterker verder’ (VVD). Het SCP wees er een tijd terug al op dat de coronacrisis negatieve effecten heeft op de sociale cohesie. Eenzaamheid en stress groeien en dat wordt meer en meer afgereageerd door op een negatieve manier te kijken naar ‘de ander’. ‘De ander’ die zich niet aan de regels houden, of ‘de ander’ die wel al meer vrijheden krijgt. Dit schaadt de samenhang van onze samenleving. Een ‘nieuw realisme’ (GL) in de aanpak van de crisis zal hier rekening mee moeten houden, want met alleen het bestrijden van het virus komen we er niet. De samenleving staat voor veel meer uitdagingen.
Het woord samenleving vind ik prachtig en meer-zeggend dan maatschappij. Samen-leven is een opdracht die doorheen de gehele bijbel aan ons wordt voorgehouden. Samen-leven met elkaar, met de schepping, met God. De coronacrisis heeft onder andere bloot gelegd dat er nog vele haken en ogen zitten aan onze wereldwijde manier van samenleven. De manier waarop wij omgaan met elkaar en met de schepping stuit op haar grenzen. De PvdA heeft de woorden eerlijker en fatsoenlijker in het programma opgenomen en die woorden zijn natuurlijk niet alleen maar bruikbaar voor de Nederlandse situatie. De wereldwijde samenleving heeft nood aan eerlijkheid en fatsoen. Het klimaat en de welvaartsongelijkheid zijn slechts twee onderwerpen waar ik dan aan denk. Een crisis als de huidige zou een springplank kunnen zijn om daar iets mee te doen. Daar mogen we best voor bidden.
Misschien kunnen we als kerk en gelovigen in Nederland een daad stellen (SP) door te laten zien wat samen-leven, waarlijk samen-leven, omvat en het goede voorbeeld geven. ‘Samen naar de eindstreep’, is de campagneleus van onze demissionaire premier en hij doelt daarbij op de eindstreep van de coronacrisis. Omdat het daar niet stopt, voegt hij ‘en verder’ toe. Wat mij positief opvalt is het woord ‘samen’. Ik hoop van harte dat we dat woord met elkaar zullen vastgrijpen en hooghouden. We zijn samen in deze crisis beland. En hoe dubbel het ook is, de crisis kan ons ook helpen om samen verder te komen. En als gelovigen kunnen we daarbij een voorbeeld zijn. “Ooit is deze crisis weer voorbij.”, schreven onze bisschoppen in de vastenbrief. “Mensen die dan leven zullen op ons terugkijken en dan hopelijk kunnen zeggen: in hun geloof hebben ze elkaar met Gods hulp staande gehouden en als iemand viel, hebben ze die overeind geholpen. Omdat ze elkaars lasten droegen, werden die licht. Zo verkondigden ze het kruis en de opstanding van degene die hen door de crisis heen naar het licht van de nieuwe schepping voorging: Jezus Christus de Heer.” Dat mag onze hoop zijn en tegelijkertijd onze uitdaging.
pastoor Helen Gaasbeek
PS: Waarschijnlijk heeft u wel gemerkt dat ik, geïnspireerd door de verkiezingstijd, voor mijn bijdrage naar eigen inzicht gebruik heb gemaakt van een aantal van de titels van verkiezingsprogramma’s of partijslogans voor de komende Tweede Kamerverkiezingen. Vergeet u niet te stemmen op 17 maart (of per post, of 15/16 maart, of per volmacht)?
Afbeelding: ANP